O xarampón/sarampelo en Bueu Epidemia V

O xarampón/sarampelo é unha enfermidade contaxiosa causada por un virus que se caracteriza pola aparición de manchas rubias na pel, febre alta, etc. que si se complica pode causar a morte por edema cerebral, diarreas agudas, pneumonía, ...

Por ser unha enfermidade moi antiga adxudícanselle millóns de afectados, cifra que se reduciu a poucos miles grazas á vacina, a partires de 1963.

Afecta principalmente aos non vacinados menores de 5 anos e adultos maiores de 30.

As epidemias de  xarampón, antes da vacina, eran recorrentes cada dous ou tres anos. En España chegou a padecela case un 90% da poboación infantil, cun número, nesa porcentaxe, moi pequeno  de mortes.

Vendo as estatísticas da provincia de Pontevedra dos anos 20 e 30 do século pasado, a media de afectados sería 10 con un falecemento, nos meses normais e con 70-250 con 2-8 defuncións ao mes, nos períodos epidémicos.

Bueu non é unha excepción ao resto dos pobos da provincia. Para darnos unha idea do que supuxo a enfermidade fixaremos a atención en dous momentos da súa historia: O primeiro, no ano 1928 (así o uniremos coa anterior entrada do blog, dedicado A Coqueluche) e logo a un episodio epidémico de 1934.

A finais de abril de 1928 no mesmo informe que o Inspector Municipal de Sanidade, Dr. Ignacio Lis Lombos, lle mandara ao alcalde, Camilo Davila Davila, para indicarlle a epidemia de coqueluche en Beluso, pode lerse: ”Tamén debo comunicarlle que onte prestei asistencia facultativa a dous nenos atacados de xarampón nesta parroquia (Beluso) e a varios nenos máis en Bueu, o que demostra a existencia da referida enfermidade en forma epidémica no termo municipal. [...] debo tamén participar a V. S. que o número de casos do xarampón ao que presto asistencia é de sete, todos eles evolucionan normalmente”. 

Un mes despois, 7 de maio, a mestra Ramona Cabanillas, que daba clase na “Escola de nenas nº 2 de Bueu” envíalle un oficio ao alcalde constatando outro rebrote da epidemia que “das 60 alumnas matriculadas na Escola do meu cargo, 23 atópanse atacadas de xarampón e tosferina...”. Ata onde coñecemos, todo transcorreu con normalidade e os días que non houbo clase nesa escola, por esas datas, o foron pola coincidencia co traslado da mesma a outro local (Montero Ríos, 53), con mellores condicións, que sería inaugurado o 11 de xuño.

Se o ano 1928 foi un ano con problemas epidémicos no concello de Bueu, o ano 1934 non se quedaría atrás.

Así o 14 de marzo dese 1934 o Dr. Ignacio Lis Lombos comunica ao alcalde, o farmacéutico Luís Jesús Prieto García, que recibira un informe do médico de Beluso, Rogelio Val, notificándolle a morte dun neno de ano e medio por “meninxites aguda, consecutiva do xarampón que padecera”. E que el atende a dous nenos de xarampón que evolucionan normalmente. Non ten constancia de máis casos nas outras parroquias o que lle indica “por se pode ser motivo suficiente para a suspensión da clase nas escolas, como pretenden exixilo os Srs. Mestres, en oficios” enviados a el como Inspección Médica Municipal.

Tres días despois, ante o aumento de casos, o mesmo Ignacio Lis Lombos comunica ao alcalde a existencia de 12 casos de xarampón que atenderon os doutores Luís Pimentel Gil (4), o seu fillo Ignacio Lis Alonso (3) e el mesmo (5) e que todos evolucionan normalmente.

A primeiros do mes de abril o informe é máis serio xa que “o incremento que toma a epidemia de xarampón habendo casos nos que se presentan complicacións bronquiais e distéricas, polo que lle prego a V. se digne oficiar ao Consello Local de 1ª Ensinanza por se cre oportuno continúe o peche das escolas”.

Ante o cariz que ía tomando a situación o alcalde pasou aviso do informe de Ignacio Lis ao Cosello Municipal de 1ª Ensinanza. Decatado disto, o mestre Guillermo Novío en nome do Consello Local comunícalle oficialmente ao alcalde a resolución tomada “referente á epidemia, de xarampón, o Consello Local acordou clausurar as escolas deste termo municipal, ata que por dito Sr. Inspector de Sanidade se manifeste ter desaparecidas as circunstancias que obrigan a tomar a presente determinación”.

Catro días despois, 13 abril, o Dr. Ignacio Lis asina un oficio  no que constata o decrecemento da epidemia de xarampón na localidade “ata o extremo de quedar escasamente algúns casos convalecentes de complicacións consecutivas á mencionada afección. Considerando polo tanto conveniente se digne ordenar a apertura das escolas deste termo municipal”.

Constatar que dos 214 decesos no concello de Bueu no ano 1934, catro o foron por xarampón, dous nenos e dúas nenas, todos menores de 13 meses e de lugares como A Praia, Banda do Río e Carrasqueira.

E así, igual que a epidemia comeza de súpeto, sen aviso; por sorte tamén vai a menos ao pouco tempo...