01/12/19

Hai uns días, o 25 de novembro, estívose a reivindicar a Eliminación de Todas as Formas de Violencia contra as Mulleres, veña de onde veña. Fundamentalmente esta violencia ten connotacións sexuais e é exercida por elementos do xénero masculino, pois así o avalan os datos estatísticos, xudiciais, a voz da rúa, etc. Certo é que, aínda que porcentaxemente irrelevante, tamén dáse da man do mesmo xénero.
A pesar de que son remiso a dar calquera tipo de información que poida ser mal interpretada, e menos cualificala, poño por diante a solidariedade coas persoas que nalgún momento sufriron, sofren ou sufrirán calquera tipo de violencia.   
Co que se describe na noticia que presento hoxe hai que ser cauto nas cualificacións e conclusións pois descoñecemos (senón o poría) a sentenza xudicial ou resolución final da denuncia. Uns, como a prensa da época, din que é abuso, outros diriamos violación, agresión sexual, etc.
Pero quero introducir un elemento que non está contemplado na narración do feito, e que podería servir como unha variable máis para a reflexión. Tal é que puidera ser o resultado de compoñentes atávicos en resposta a unha enfermidade, a epilepsia, que na cultura popular aínda nesa época a consideraban “demoníaca” ou como unha “enfermidade da cabeza” que, segundo a idade e o sexo do paciente, tiña uns remedios ou outros.
Se quen a padecía era unha rapaza moza, como foi o caso, aparte da posible utilización de sortilexios e amuletos, apócemas, e rituais máis ou menos .... pensaban que “dado que sofren cambios que se cumpre no útero ... no mesmo acceso hai que sacar sangue da vea ...” e cando haxa actuado a “cacoquimia, a obstrución” hai que provocar o vómito...  
Mais deixémonos de especular e coñezamos os feitos cando menos da man do correspondente de prensa:

Un caso de salvaxismo”

Na praia de Beluso cometeuse un feito, que por las circunstancias que o rodean está sendo obxecto dos máis duros comentarios e que ao ser coñecido aquí, produciu xeral indignación.
Traballadores e familia de Clemente Lago - Beluso
Segundo puidemos investigar, o sucedido é o seguinte:
Carmen P.F. é unha agraciada moza duns 17 anos de idade, que traballa como operaria na fábrica de salgas e conservas que don Clemente Lago posúe en Beluso.
O venres último, mentres se dedicaba ás súas habituais faenas en dita fábrica, sufriu un ataque epiléptico, e foi conducida a un departamento próximo, onde quedou ao coidado de catro compañeiras para que a suxeitaran e atenderan.
Nada más se soubo aquel día, despois de ter recobrado o coñecemento a paciente, pois esta nada manifestou á súa familia ao observar certas sinais no seu corpo, unhas por producirlle vergoña e outras por crer que eran ocasionadas polos golpes conseguintes ao ataque sufrido; pero o sábado foi vítima dun segundo ataque na mesma fábrica e ao atendela debidamente, quedaron ao descuberto algunhas pegadas de ter sido maltratada.
Desde aquel momento, as suposicións que se fixeron sinalaban como causantes das lesións ás catro obreiras que asistiron o día anterior á infeliz rapaza e os rumores fóronse estendendo e tomando corpo ata chegar a oídos da tía de Carmen. Josefa F., veciña do lugar de Sar, Beluso, a que veu a denunciar o caso ao Xulgado municipal.
O digno xuíz señor Prieto García, ordenou inmediatamente á Garda civil deste posto, a detención de oito obreiras, entre as que se supoñía se atoparían as autoras. Esta detención levouse a efecto na mañá de onte, polo cabo señor Mondino e o garda señor Rodríguez Conde.
Das primeiras declaracións prestadas polas detidas decretouse a liberdade de Ramona F., Herminia M., María O., unha tal Consuelo e Isolina C., sobre as que non apareceu cargo algún, quedando detidas e a disposición do xuíz de Instrución do Partido, Teresa M., como autora das lesións e abusos deshonestos, Carmen D. e Rosario O., como cómplices, todas veciñas de Beluso.
Nos arredores do Depósito Municipal aglomerouse numeroso xentío que condenaban acremente este insólito e repugnante feito, pedindo ao mesmo tempo un castigo exemplar para estes seres; vergoña dun pobo culto.”
El Pueblo gallego, 27 agosto 1925 páx. 5 
Diario de Pontevedra do 27 de agosto de 1925 páx. 2

01/11/19


Estamos en Santos e lembramos, cadaquén aos seus seres queridos que se foron...
O outro día o mar cobrouse o que uns chaman “seu tributo”, o que ven ser unha vida máis...
Falando destas cousas comentáballe a uns amigos algunhas desas mortes que se leva o mar e que me deixaron pegada. E iso é o que me decidín compartir con todos vos, polo menos unha desas historias.
A morte de 5 regateiras de Bueu (1 de abril de 1879):


Dende Marín saíron, nun bote de remos, dous mariñeiros e 5 regateiras que volvían á súa casa logo de vender o peixe. Chegados á illa do Santo un golpe de mar anegoulles o barco e lanzounos contra un baixos que alí había. Caeron todos á auga. O patrón puido agarrarse ao bote.
Vistos dende terra por un home e dúas mulleres, arriscando ás súas vidas, saíron estes noutro bote dende a praia do Santo para rescatalos. Só puideron salvar ao patrón. Aos demais non os atoparon ata que ao día seguinte apareceron 3 dos afogados na praia.
A noticia conmocionou a toda a xente dos pobos da Ría pero a dor incrementouse ao darse a circunstancia de que o mariñeiro afogado e unha das mulleres eran matrimonio que deixaban orfos a cinco fillos pequenos. 




Aclarar que de todas as mortes das que somos, ou non, coñecedores deixan un baleiro. Séntense como se houbera un circuíto social localizado que borra para sempre unha parte dese “disco duro” gravado de vivencias, coñecementos  e un longo etc. que nunca máis recuperaremos.


01/10/19


Ano de 1856. Na zona coñecida como  pontón da Habana (Cuba) había destacamentos de distintos Departamentos  militares españois: de Cádiz, Cartaxena e Ferrol. E dentro destes encadrábanse en distintos Terzos. No caso do de Ferrol os Terzos eran o de Ferrol, Santander e Vigo. Neste último, Terzo de Vigo, estaban mariños do concello de Bueu. Algúns deles morreron alí, na demarcación do porto da Habana onde estaban os buques de guerra, como consta na Orde que o 8 de outubro de 1856 asínase nas dependencias do Almirantazgo de Madrid.
Relación de bueueses falecidos, destino que tiñan e “as cantidades que da súa pertenza foron entregadas pola maioría xeral do propio apostadeiro” e que debían recibir os seus herdeiros:
-          JUAN MANUEL FARIÑA:
o   de Bueu, fillo de Benito, grumete do Pontón Marte  ...42 reais  30 céntimos (de velón).
-          JUAN FRANCISCO MAÑÁ:
o   de Bueu, mariñeiro ordinario da fragata Cristina  ... 28 rs. 50 cs.
-          JOSÉ MARTÍNEZ:
o    de Bueu, fillo de Rosendo e Teresa, grumete da fragata Cristina  ... 455 rs.
-          MIGUEL AGULLA:
o    de Bueu, fillo de Rosendo, mariñeiro ordinario do bergantín Habanero  ... 401 rs. 25 cs.
-          JOSÉ Mª VIZOSO:
o   de Beluso, fillo de José Vizoso, grumete do arsenal da Habana  ... 721 rs. 25 cs.
Dicir que estaban todos eles enrolados na Armada e que esta non estaba en guerra (a primeira guerra cubana non sería ata 1868-1878 que remataría coa Paz de Zanjón na que, entre outras cousas, aboliuse a escravitude e dou paso á representación cubana nas Cortes). De vez en cando por estas datas, mediados do s, XIX, había algunha que outra escaramuza entre os cubanos e os españois que adoitaban non ser na Habana.  Polo que para dar unha explicación  ao grande número de falecementos habería que acudir ás enfermidades “epidémicas  e contaxiosas” que se recollen nos libros da “Junta de Superior de Sanidad”.
Tamén vale a pena reflexionar sobre o dato de que tres dos cinco falecidos eran xente moza, axudantes de mariñeiros (grumetes) que de seguro inscribíranse coma voluntarios, para ter un medio de vida e saír da estrema pobreza, así como poder  ter as poucas vantaxes que este enrolamento lles supuña para a súa profesión de futuros mariñeiros de navegación mercantil ou de pesca. 



01/09/19

Fai uns días, o 8 de agosto, nunha charla  no museo Massó co título ‘O periplo do exilio’, e no apartado da ‘dor da emigración’ ou do duro e traumático que é o feito de estar lonxe da terra á que un se sinte ligado por nacemento, por lazos afectivos, por emocións ou sentimentos..., lin parte dunha carta dun fillo de Bueu que reflicte perfectamente estes sentimentos. Xa que así mo pediron algúns amigos, nesta entrada, transcribo a carta na súa integridade velando soamente algúns dos nomes dos interlocutores para, preservando a súa identidade, centrar o foco no contido ou mensaxe da mesma. 





Buenos Aires 27/11/48
Sr. Gxxxxxxx Xxxxx y Xxx 
Bueu
Queridos padres:
Ante todo, quiero decirles que mi deseo es que en las próximas fiestas de Navidad y Año Nuevo la felicidad esté con Vdes. y mis hermanos y que la salud sea siempre vuestra compañera. Nosotros estamos bien gracias a Dios.
Quiero pedirles perdón por lo mucho que tardé en escribirles, pero no lo tomen como olvido, sino que como les dije otras veces me resulte más fácil hacerlo para Rxxxxx, porque con ella puedo expresarme con más holgura sin temor a que una mala interpretación le disguste. Por ejemplo, no puedo negar que pienso mucho en Bueu, más que nada en Vdes, y que añoro el día en que Dios me ayude a llegar a esa, que vivo aquí, pero con el pensamiento estoy con Vdes. Esta aclaración o mejor dicho este desahogo, yo sé que a mamá le cuesta unas lágrimas y a papá un momento de silencio y eso es lo que quiero evitar, porque prefiero llorar un día yo antes que derramen una lágrima Vdes. Por eso les pido que cualquier palabra o frase que escriba por más sentida que sea, no crean que estoy mal o desesperado sino por el contrario estoy confiando que Dios me permitirá verlos un día tarde o temprano; tengo fe en El.
Hoy sin ir más lejos, es uno de los días que para mí considero tristes pero los más felices. No es nada extraño que, al venir hoy a dormir y acostarme, pensando y pensando me ponga a llorar recordándolos a Vdes.; acordándome de todo eso, en donde pasé la niñez, que es la etapa más feliz de la vida, y por ser Bueu donde pasé ese tiempo, me parece que es la parte del mundo más linda. Es una cosa que yo creo lo más natural que pueda haber. Sin embargo, cuando me sucede eso es cuando más bueno y feliz me siento. A mi entender me parece que eso le tiene que suceder a toda persona que tenga corazón, en este caso lo que quiero decirles con todo esto es que, aunque deseo en el alma volver al lado de Vdes, no estoy desesperado porque mi porvenir, como me dicen Vdes está aquí e irme sería abandonar una carrera en medio del camino para comenzar otra a la que, a lo mejor llegaría un poco tarde.
Por eso tengo fe en Dios y espero con su ayuda terminar esta, para después realizar mi sueño. - Casi aseguraría que a mis hermanos no les gustará que me exprese con Vdes. Así, primero les pido perdón a ellos, y después les repito que no es esto un grito desesperado mío hacia Vdes sino una declaración de cariño que siente un hijo ausente por seres tan queridos: los padres. Ellos pensarían igual que yo en mi lugar.
Días pasados me dijo Nxxxx  ¿Qué te parece si el año 52 o 53 si nos va bien nos damos una vuelta por Bueu? Ay, se me hizo un vacío en el estómago, que me parece que aún lo tengo. Si Dios fuera tan bueno y lo permitiera que feliz me haría.
Bueno, por esto no crean que siempre ando triste, no. Que lo digan Nxxxx y Cxxxxxx a los que hago reír todos los días hablando tonterías. Estos y las nenas les mandan muchos besos a todos. De mi parte lo mismo para mis hermanos a quienes quiero mucho y para Vdes un fuertísimo abrazo de vuestro hijo que los quiere y desea verlos.
Mxxxxx
Por suposto que son consciente de que hai moreas destas testemuñas polos caixóns de moitos fogares. Cartas que reflicten a dor, a desesperación, a desesperanza, a frustración, pero tamén a esperanza por un mundo persoal mellor, pola consecución de obxectivos dentro do proxecto vital lonxe das súas orixes e... moitas cousas máis. Se queredes que sexan visibles para que non desaparezan podedes enviar unha foto ou escáneo das mesmas a viladebueu@gmail.com e eu poría con todas elas un apartado na web https://descubrobueu.wixsite.com/bueu  (http://bueu.ga) para que puideran ser lidas.
Máis se algún as quixera entregar para ser gardadas fisicamente coido que o mellor sitio sería no
Arquivo Municipal de Bueu
Rúa/Igrexario, nº 1 - 1ª Pl. - CELA – 36939 - Bueu (Pontevedra)
Que ten o Teléfono: 986 32 35 39

01/08/19


Como xa mencionei nalgunha entrada deste blog con noticias que puxen como: «O xograr Macías o Namorado era natural de Bueu»[1], «Gabriel Miró descendente de Andrés de Ons»[2] ou « Luís Camões descendente da bueuesa Urraca Lorenzo?»[3],  non intento encher Bueu de ascendentes ou descendentes de persoeiros que nada ou pouca relación teñen con este concello. O que pretendo, como simple curiosidade, é mostrar un comentario saído na prensa ou suxestión dalgún que outro autor que nos permita esbozar un sorriso ou coñecer algo distinto do que se di dunha personaxe.
Pero a noticia que hoxe presento é quizais, de ser posible, máis estrambótica que as anteriores: o ditador italiano Mussolini descendente dunha familia de Bueu.
Vou poñer o máis relevante da información de Bueu que aporta o correspondente nesta localidade do xornal El Pueblo Gallego do 22 de xuño de 1926 na súa páxina 15: Sobre a orixen de Mussolini. Curiosa información.- Unha parte da prensa arxentina dedica as súas columnas á investigación do orixen de Mussolini, e polo que o asunto ten relación con Bueu, transmitimos algunhas impresións reflectidas nos diarios que dilo se ocupan.
Segundo algúns, o ditador italiano naceu na Pampa, fillo de inmigrantes italianos que logo o levaron a Italia. De aí que como unha homenaxe ao “lembo di terra ove si é nato”[4] que dixo Dante, conserve o nome de Benito en lugar de Benedetto.
É esa unha versión que concorda en parte con esta outra. Aludimos […] ao historiador ferrolán don Ramón López Teixeiro, na edición do seu libro “Gallegos famosos”.
O señor López Teixeiro sostén as súas teses de que Mussolini é de prosapia galaica e en defensa das súas aseveracións aporta moitos e moi atendibles elementos de xuizo.
Empeza polo nome, Benito, que é dos máis xeneralizados en todo Galicia, […] e estudiando o apelido Mussolini, sostén que se deriva sen dúbida algunha, de “mujel” ou “mújol”, […] e ao que en dialecto galego dáselle o nome de “muxol”. O diminutivo de muxol en galego é muxoliño e é común entre os pescadores “traiñeiros” aplicar aos rapaces que lles axudan a recoller a rede, o nome de “muxolines”.
[…] López Teixeiro, comprobou que no pequeno porto de Bueu (preto de Pontevedra) existen varias familias que levan o apelido Muxolín, Antolín, Lalín, etc. de terminación aguda.
Agora ben: como Mussolini o Muxolín chegou a Italia?
Explica o feito da seguinte maneira: Na susodita localidade de Bueu existen uns anciáns Muxolín que falan dun fillo que fai cerca de medio século saíu para Bós Aires, establecéndose nun punto das pampas que non poden precisar.
Poucas son as noticias que chegaron a Bueu sobre as andanzas dese rapaz. Sábese só que escribiu aos seus pais anunciándolles que se había casado alí, en Puán, coa filla duns colonos italianos, e despois, por medio duns paisanos, soubose que morrera e que a viúva cós pais dela e co rapaz, regresaran a Italia.
[…] Conclúe afirmando que o cambio de apelido galego “Muxolin” polo italiano “Mussolini” operouse na escola de primeiras letras que haberá frecuentado o hoxe presidente italiano. […]
De ser certo todo canto antecede non cabe dúbida que nas ditatoriais venas de Mussolini corre sangue galega.
Pero o que si podemos asegurar […], é que […] nesta parroquia existe algunha familia a quen se coñece polo nome ou alcume de “Muxolin” […] ”
Sen comentarios!
Aquí teñen a noticia completa : 
El pueblo gallego 22 de xuño de 1926 p. 15

[1] Entrada do 01 de febreiro do 2012
[2] Entrada do 25 de maio do 2012
[3] Entrada do 01 de xaneiro do 2014
[4] “Franxa de terra onde naceu”