Falar da Casa-Torre
do Casal, ou Pazo do Casal, “dos Picos” ou da Graña é falar das antigas
fidalguías baixomedievais na comarca do Morrazo.
Atribúeselle a súa
fundación, no século XV, á familia dos Fernández Aldao cuxos descendentes
serían propietarios do mesmo ata o ano 1914[1].
A estrutura da
casa-pazo variou dende os seus inicios que foran coma “torre grande con troneiras e ameas e outros instrumentos para a súa
defensa e un foso”. No mesmo documento[2]
onde aparece a descrición anterior fala de que todo fora derrubado polos
señores da Torre de Meira e Darbo.
Posteriormente foi
levantada a estrutura principal, sobre a base do que fora a torre. A casa
seguiu a sufrir modificacións ao longo do tempo: fundouse unha capela[3]
agora integrada na casa principal, engadíuselle a ampla terraza que da ao
poñente,...
Mais hoxe o que
quero sinalar son algunhas notas acerca duns elementos actualmente desaparecidos que aínda están na
memoria dalgúns: As pontes que unían as dependencias superiores da casa coa
estrada Bueu-Cangas e rampla que daba á mesma estrada.
En canto a unha
Ponte de pedra:
Meiro, para que devolva 40 pesetas que se lle anticipou por conta da pedra para a construción da Ponte de entrada na dita torre que tiña encargado o Sr. Aldao. Tamén lle pide que lle pague 2000 reais (500 pesetas) que lle costou ao Sr. Aldao o almorzo e xantar co que tivo que dar a 22 “labregos distinguidos” que levaron a pedra desde o monte Borrallido á casa Torre como á Benito Quinteiro e outro canteiro.
Reclámalle
que retire a dita pedra por non reunir as condicións legais e moito menos as
estipuladas, inútiles para a construción da devandita ponte.
Esta
ponte pode referirse ao que hoxe é parte da terraza posterior e que no seu
momento tiña unhas escalas que servían de entrada nobre ou principal desde a parte
interior do circundado.
En canto a rampla
de entrada á finca:
No
1929 o propietario Miguel Costas pide autorización, ao través da alcaldía, a
Obras Públicas de Pontevedra para que lle sexa autorizado “construír unha rampla de acceso dende a súa casa do Casal, á estrada de
Pontevedra a Cangas no seu quilómetro 19 hectómetro 7, marxe dereito”.
En canto ás Pontes de
ladrillo e cemento:
Realizadas
nos anos trinta do século pasado polo mestre albanel Baltasar Buceta. Eran dúas
pontes ou pasos elevados feitos de ladrillo e cemento. Localízanse na fachada
leste do edificio permitindo o paso, directamente, dende a estrada
Pontevedra-Cangas ata o primeiro andar do pazo. Ambos elementos permaneceron
operativos ata os anos setenta do século pasado.
Ponte –B: Con balaustrada de cemento. Situada na estrema esquerda da torre
ameada, correspondéndose coa zona da actual última ventá. Daba a unha porta
pola que se accedía a unha pequena estancia que tiña uns pasos de escala que
permitían o acceso á tenda-comercio[5]
que ocupaba o que fora no seu tempo capela.
Da
parte dereita da balaustrada, xunto á porta de entrada, baixaban unhas escadas
cara a finca.
[1] Foi da familia Aldao ata que o 18-1-1914 foi mercado por Miguel Costas
Acuña, logo herdouna seu sobriño Jesús Fernández Gutierrez, tamén viviría nela
Julia Fernández co seu fillo Xulio Formoso Fernández (músico, pintor, xornalista,...
desde inicio dos anos cincuenta ata 1965 que marcharon para Venezuela),…e logo
sería adquirido polo médico Manuel Otero García. Sinalar que tamén viviu,
durante uns poucos anos (ata o 1972) a familia de Agustín Gutierrez.
Os usos do pazo
foron fundamentalmente residenciais pero ao longo do tempo tamén complementouse
con outros: no 1905 estaba alugado ao concello que o utilizou durante un
período curto coma xulgado municipal; alugado como “casa rural” como no verán do
1925; tamén houbo tenda; no 1930 tiña un local a banda de música (pois lle
retirara o que tiña o concello),...
[2] Dilixencias previas para a executoria de fidalguía de Jerónimo
Fernández de Aldao (1670)
[3] Alonso González de Moaña levantou a capela no ano 1473.
[4] Tío-avó do ilustre escritor Victor Said Armesto (que pasaba tempadas
nesta casa cós seus avós)
[5] Aberta a primeiros do mes de xaneiro de 1930 coma “comercio de viños e
comestibles” e nalgún tempo o Sr. Miguel tamén despachaba “materiais de
construcción” que almacenaba na finca do pazo. Os últimos que rexentaron esta
tenda foi a familia de Ramón Blanco e Antonia Barreal.
Ningún comentario:
Publicar un comentario