Dende o pasado 26 de
setembro temos entre nós, e ata o 4 de marzo,
o coñecido Pergamiño Vindel. Esta peza clave da literatura
galaico-portuguesa é unha copia realizada entre os s. XIII-XIV na que aparecen
con pentagramas musicais sete ‘cantigas de amigo’ do trobador da ría de Vigo,
Martín Codax.
Recibe o nome de Vindel
na honra do seu descubridor, o libreiro Pedro Vindel Álvarez.
Nestes días unha morea de
actividades, artigos na prensa, publicación dun extenso catálogo, conferencias[1], etc. dan idea da
relevancia do evento e da importancia do manuscrito.
Aínda que hai máis de
cinco anos que aparecen nas fichas de libros da miña web lles quero significar,
aproveitando este interese polo Pergamiño Vindel, a relación de Bueu co mesmo.
Interesante paréceme pór de manifesto que no único lugar onde se fai
transcrición musicada[2] dunha parte destas
cantigas, realizadas polo Freire Luís Mª Fernández Espinosa a partires da copia
facilitada pola familia Vindel é no libro “Canto popular gallego” e que ten
como editores e patrocinadores á familia Massó (Gaspar e José Mª Massó García):
“Y pues se trata de Galicia, es también modelo curioso el del trovador gallego (de Vigo, del siglo XIII, Martín Codax),
cuyo reciente descubrimiento da más interés a este precioso trozo, tal vez de
lo más antiguo que en España se conoce
en canto popular regional, y que el autor llamó "Las siete canciones de la enamorada". No nos ha sido posible reconstruir más que los dos números que transcribimos, pues
el manuscrito primitivo auténtico está, desgraciadamente, muy deteriorado. La Casa Vindel ha hecho una copia muy acertada de esta curiosa obra.”
Chegados a este punto
sinalar que o fillo de Pedro Vindel[3], Francisco Vindel Angulo é
autor, entre outras obras, de dous libros relacionadas co patrimonio
bibliográfico da familia Massó (hoxe en día co Museo Massó). O título do libros
son:
[1]
O día 18 de novembro deste ano houbo en Bueu "Un vermú por Vindel"
consistente nunha interesantísima charla a cargo da doutora en Filoloxía e
experta en literatura medieval Mariña Albor. A presentación a fixo, pola
librería Miranda, o seu propietario Fernando Miranda. Estivo organizada pola
Consellería de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria.
[2] Que eu
coñeza.
[3]
Descubridor do Pergamiño. Xa que tamén tivo un fillo libreiro chamado Pedro
Vindel Angulo.
1 comentario:
Santiago Tafall Abad, primeiro transcritor e divulgador musical das Cantigas de amigo de Martín Codax
Coñecemos o descubrimento en 1914 do pergamiño polo libreiro e anticuario Pedro Vindel, e dado a coñecer por primeira vez en febreiro do mesmo ano na revista Arte Español, co título de: “Las siete canciones de la enamorada. Poema musical por Martín Codax, juglar del siglo XIII”.
Tamén somos coñecedores da divulgación da figura do poeta e a súa poesía en Galicia, no século XIX polo músico e escritor vigués Teodosio Vesteiro Torres o primeiro que transcribe os textos, copiados do Códice da Vaticana e posteriormente e inmediatamente ao descubrimento do pergamiño, o galego Eladio Oviedo Arce aportaría unha actualización e ampliación científica a estes documentos, referíndose ao contido musical do mesmo como: “Melodías simples, de gusto delicado, de color y sabor indígenas, evocadoras del céltico alalá”.
No apartado musical, o primeiro estudo musical e de transcrición, débese ao colaborador e amigo de Oviedo Arce, o músico compostelán Santiago Tafall Abad (Santiago, 1858-1930), quen en 1917 publica no boletín da RAG nº 118, o artigo: “Texto musical de Martín Codax (interpretación y crítica)".
Tafall, canónico compostelán era Académico de número dá Real Academia Galega e fillo do compositor e famoso organista de Lleida, Mariano Tafall, que en 1855 emprende a viaxe coa súa familia ata Santiago. Formado e educado musicalmente na catedral, participa dende moi novo en grupos de cámara en veladas realizadas en Compostela, aportando un repertorio diferente ao escoitado naquela altura. A partir do seu ingreso no seminario, e como músico da catedral foi ocupando os cargos de segundo violín meritorio (1873), primeiro violín (1877), organista (1881), e mestre de Capela (1895), ata 1898, cando é nomeado Capelán da Capela Real dos Reis Católicos de Granada.
Á marxe da súa actividade como intérprete, compositor e musicólogo, Tafall realiza unha encomiable labor docente na Escola de Música da Real Sociedade Económica de Amigos do País de Santiago, sendo un personaxe imprescindible na instauración da reforma relixiosa iniciada a finais do s. XIX, que culmina coa publicación e instauración do Motu Propio, de Pío X.
Do mesmo xeito que fixera con algunhas das obras do Códice Calixtino en 1897, xogou un papel crucial como folclorista na transcrición da música popular e medieval no Cancionero Musical de Galicia do redondelán Casto Sampedro.
Oviedo Arce e Santiago Tafall, trazan unha liña continua desde a tradición celta e pasando pola música medieval, momento na que se fusiona a tradición celta co canto gregoriano, aceptando o pasado celta proposto polas teses de Manuel Murguía.
No seu traballo sobre as Cantigas de amigo, Tafall realiza unha transcrición paleográfica e céntrase nas críticas cara á aplicación do texto á música, sobre todo nos puntos onde non se corresponden as sílabas cós neumas. Tamén pon a súa atención na ausencia do texto en determinados puntos, atribuíndo a causa da mesma ou ben ao mal estado do pergamiño ou a un erro do copista, xa que sostén que non está copiada a música por un músico.
Ao respecto da transcrición musical e co obxectivo de achegar estas obras ao público en xeral e así evitar un carácter en exceso litúrxico, decide levar a cabo unha vía máis libre, polo cal confesa que viu truncada o seu inicio da tarefa seria e técnica.
Avoga Tafall pola interpretación dun único intérprete e no caso de que sexan máis, cantarase a unísono, isto é, cantando todos a mesma melodía. En canto ao acompañamento, Tafall propón un pianístico o cal desenvolve cun cometido de divulgación. A maiores é o primeiro músico en poñer música á sexta cantiga.
Moitas grazas e parabéns polo blog.
Alejo Amoedo, pianista.
Publicar un comentario