Por fin chega o remate da
‘desescalada’ anunciada na Entrada anterior ... O que ía ser unha visión
monográfica das enfermidade epidémicas/endémicas en Bueu (meninxites, do aparato
dixestivo, do corazón ou cerebrais), non tratadas ata agora, compartirán espazo
e as simplificarei poñendo de cada unha delas uns pequenos apuntes e unhas
gráficas[1]
que porán de manifesto o seu influxo real en Bueu ao longo de medio século.
Comezaremos desde as de maior a menor
incidencia numérica na poboación e para non estendernos agrupareinas por
aparato ou órgano principal atacado.
Penso que o relevantes sería non só
coñecer de que enfermidades se morría senón tamén o porque da mesma: se se dá a
consecuencia dunha forma de transmisión difícil de atacar, se se debe a una
insuficiencia alimentaria, carencias hixiénicas, etc. Cando vexamos en que consiste
a enfermidade e as gráficas de cada unha ao longo do tempo, poderíamos estar en
condicións de entender ou contestar a algunhas desas cuestións coa axuda que
nos pode aportar a historia dos nosos pobos.
Gastroenterite, Enterite, Entrecolite, gastrite,
etc.:
Definir cada unha delas sería ser
longo e non propio dunhas anotacións nun blog coma este.
Máis simplificando, poderíamos dicir
que estas se dan pola inflamación da mucosa do estómago (Gastrite), do intestino (Enterite), dos dous (Gastroenterite),...
Case sempre hai unha causa infecciosa, inxestión de alimentos contaminados ou, como
no caso das gastrites
crónicas pode ser por a bacteria Helicobacter pylori, etc.
Estas enfermidades, con distintas
patoloxías e orixe supoñen o maior índice de mortalidade en Bueu nos 50 anos
estudados. Concretamente 277 falecementos por estas causas, o que supoñen un 21,2
% do total das enfermidades rexistradas no período estudado. Coa mirada no
pasado houbo anos como os datos que recolle José Mª Estévez para 1864/68 que “unha
praga de enterite, disentería, etc. Sobre un total de 260 defuncións, foron
nenos, nada menos que 136 nas tres parroquias”
Hay
períodos, por ejemplo 1940/46, en los que la cuarta parte das gastroenteritis
están certificadas como “Gastroenterite coleriforme” lo que añade un
elemento más de preocupación a la debilitada salud social de Bueu en esos
momentos.
Na evolución da gráfica vense os
picos en momentos históricos complicados, así como o grande descenso da
incidencia na poboación durante a alcaldía de José Rodríguez Estévez (1914-18)[2] e, nunha
segunda fase, cando se comezou a despegar da “época da fame” da posguerra, a
partires dos 50s.
Pneumonía, Bronquite,
Broncopneumonía, Conxestión pulmonar, etc.:
Aquí, nas enfermidades relacionadas
co pulmón non contabilicei as Tuberculoses pulmonares por ter sido xa tratadas
monograficamente na Entrada anterior do blog.
As enfermidades que tiven en conta neste
apartado afectan ao sistema respiratorio e case sempre por causas infecciosas
tanto bacterianas, como neumococo, legionella, etc., como por virus ou por
fungos.
Simplificando, chámase Pneumonía cando a infección dáse
no tecido pulmonar; se é nos bronquios, Bronquite; se se localiza na
zona máis distal ou afastada das vías aéreas e nos pulmóns, Broncopneumonía;
se hai acumulación de líquidos e inflamación dos pulmóns fálase de Conxestión
pulmonar; etc.
Estas afeccións do sistema
respiratorio ocupan o segundo lugar nesta macabra clasificación cun 17,6% das
mortes[3]; cun
total de 231.
Na gráfica non hai dúbida da
tendencia ascendente e de que o pico coincide coa década dos 30s. Puxen na
gráfica con cor laranxa os datos que corresponden ás enfermidades citadas neste
parágrafo e, en azul, o que sería a suma de todas estas cos datos da
Tuberculose pulmonar. Como se ve seguen a mesma tendencia polo que é previsible
que as causas sexan parellas. Polo que se coñece da época, a falta axeitada de
habitabilidade nas vivendas sumada aos períodos de escaseza no mundo do mar,
alimentación precaria, etc. propiciaron este tipo de decesos.
Sistema nervioso central , S. cardiovascular
e Meninxite:
Estes tres grandes grupos de
enfermidades moi diversas acapararon do total, pola mesma orde, o 13,4%, 10,1%
e no caso da Meninxite un 3,7%.
Entre outras moitas cousas que se
observan nas gráficas é o incremento das enfermidades cardiovasculares (Cousa
da modernidade!, diría a miña avoa) e unha tendencia á baixa, con alzas
puntuais (1946), froito do coñecemento das enfermidades, ás menciñas nova e, en
definitiva, á profilaxe en xeral.
Quixera rematar poñendo de releve a idea, estes días xeneralizada,
de que o medo é o máis infeccioso das epidemias e quizais o peor deste é cando o
“contaxio social é bastante xeral pode usarse para moitos propósitos, como
a propagación de rumores, modas, pánicos, innovacións e moitos outros tipos de trazos
culturais”[4]
que nos levarían a unha saída sen camiño de retorno.
[1]
A metodoloxía empregada, como xa indicara na Entrada anterior, foi elixir ao
chou un ano, saíu o 1904, e un número do 1 ao 10, saíu o 6. O que fixen a continuación foi, partindo do
ano 1904, ir anotando das enfermidades o número de falecidos en cada unha
delas. Repetindo este procedemento en cada un dos anos, de seis en seis, e a un
universo que abarcou a totalidade dos 1.309 falecidos neses anos.
[2]
Aínda que o número de pobres seguía a ser elevado, as salgas e as fábricas de
conservas traballaban a todo ritmo, entre outras para fornecer ás tropas
contendentes na I Guerra Mundial.
Ningún comentario:
Publicar un comentario