Bueu e o Pergamiño Vindel

Dende o pasado 26 de setembro temos entre nós, e ata o 4 de marzo,  o coñecido Pergamiño Vindel. Esta peza clave da literatura galaico-portuguesa é unha copia realizada entre os s. XIII-XIV na que aparecen con pentagramas musicais sete ‘cantigas de amigo’ do trobador da ría de Vigo, Martín Codax.

Recibe o nome de Vindel na honra do seu descubridor, o libreiro Pedro Vindel Álvarez.

Nestes días unha morea de actividades, artigos na prensa, publicación dun extenso catálogo, conferencias[1], etc. dan idea da relevancia do evento e da importancia do manuscrito.

Aínda que hai máis de cinco anos que aparecen nas fichas de libros da miña web lles quero significar, aproveitando este interese polo Pergamiño Vindel, a relación de Bueu co mesmo. Interesante paréceme pór de manifesto que no único lugar onde se fai transcrición musicada[2] dunha parte destas cantigas, realizadas polo Freire Luís Mª Fernández Espinosa a partires da copia facilitada pola familia Vindel é no libro “Canto popular gallego” e que ten como editores e patrocinadores á familia Massó (Gaspar e José Mª Massó García):

“Y pues se trata de Galicia, es también modelo curioso el del trovador gallego (de Vigo, del siglo XIII, Martín Codax), cuyo reciente descubrimiento da más interés a este precioso trozo, tal vez de lo más antiguo que en España se conoce en canto popular regional, y que el autor llamó "Las siete canciones de la enamorada". No nos ha sido posible reconstruir más que los dos números que transcribimos, pues el manuscrito primitivo auténtico está, desgraciadamente, muy deteriorado. La Casa Vindel ha hecho una copia muy acertada de esta curiosa obra.”

Chegados a este punto sinalar que o fillo de Pedro Vindel[3], Francisco Vindel Angulo é autor, entre outras obras, de dous libros relacionadas co patrimonio bibliográfico da familia Massó (hoxe en día co Museo Massó). O título do libros son:

«XX incunables de la Colección Massó» e «Cien obras de la Colección Massó»

---

[1] O día 18 de novembro deste ano houbo en Bueu "Un vermú por Vindel" consistente nunha interesantísima charla a cargo da doutora en Filoloxía e experta en literatura medieval Mariña Albor. A presentación a fixo, pola librería Miranda, o seu propietario Fernando Miranda. Estivo organizada pola Consellería de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria.

[2] Que eu coñeza.

[3] Descubridor do Pergamiño. Xa que tamén tivo un fillo libreiro chamado Pedro Vindel Angulo.

Festa de San Martiño

A historia da celebración da Festa de San Martiño en Bueu, pese a que era un dos eventos máis importantes da vila[1] ao longo do ano, non sempre foi doado celebralo con toda clase de facilidades. Houbo momentos en que a sona da festa transcendía aos medios de comunicación con grande aporte gráfico e de artigos. Proba disto poden lerse no que publiquei na revista O Candil nº 3, 7 e 11 en novembro dos anos 1994, 1995 e 1996 no que recollía a contribución na promoción das Festas de San Martiño.

Seguindo nesa liña, e aproveitando que tamén este ano houbo dificultades para que unha Comisión de Festas puidera facer con garantías a festa do patrón, tivo que tomar as rendas da mesma o concello de Bueu. Isto lembroume unha pequena entrevista publicada en El pueblo gallego do 10 de novembro de 1960 ao presidente da Comisión de festas dese ano Perfecto García Lemos[2] que a continuación transcribo:

Diálogo con D. Perfecto García Lemos Presidente da Comisión de Festas

-Se non fora polo entusiasmo dunha peña de amigos, non se celebrarían este ano as festas na honra de San Martiño -díxonos don Perfecto García Lemos, presidente da comisión festeira de Bueu.

- Son verdadeiramente interesantes?

-Eu creo que si. Sobre todo, pola súa tradición e porque son datas nas que todos os fillos de Bueu xúntanse pese a atoparse na distancia.

- Ocasionan moito prexuízo económico?

-Nin prexuízo nin beneficio. O comercio e a industria local encárganse de sufragar os moitos gastos que a organización destas festas ocasionan.

- Diga vostede -engadiu o Perfecto- que o verdadeiro peso da comisión de festas o levan outros señores: Antonio Cerviño e Isolino Liméns e as comisións que por barrios compuxéronse. Son os que verdadeiramente se preocupan de que teñan éxito. Porque as Festas de San Martiño son totalmente necesarias. Case sempre acoden aqueles que desde fai tempo están lonxe. Son algo así como as Navidades.

- Dos alicientes festeiros, Cal é o máis importante?

-Este año os fogos serán algo frouxos. O fútbol quizais sexa o máis destacado do programa. Espero que polo menos se iguale a categoría festeira de anos anteriores. Este ano incluso haberá un día máis de festa. Comezarán hoxe dez do actual e finalizarán o trece domingo.

Como dicía Perfecto García, o fútbol é un dos alicientes máis destacados. No mesmo xornal aparece o presidente, adestrador, directiva e xogadores dos dous equipos do Bueu o xuvenil e o de maiores.

---

[1] E tamén dos bueueses na emigración que adoitaban xuntarse a comer por esas datas como por exemplo facían os “Unidos de Bueu” na Arxentina: http://bit.ly/2jjDBkF  

[2] Fora rexedor municipal de 1937-1939. Hai unha entrada neste blog sobre o seu cese: http://bit.ly/2ABe7mS

A Illa de Ons punto de encontro internacional na Guerra de Independencia

Juan José Caamaño Pardo

O día 1 de marzo de 1809, vinte sete días antes da liberación de Vigo do exército francés, o Conde de Maceda, Juan José Caamaño Pardo[1], reúnese co comandante inglés Jorge M^e Kinley en augas de Ons. O fixeron a bordo da fragata Lively[2] que levaba un tempo nas augas insulares á espera de obter información da actividade da resistencia galega contra as tropas francesas.  

E segundo recolle a acta da reunión esta foi moi esclarecedora para o goberno inglés xa que recibían de primeira man información da situación e intencións do exercito que tentaba Reconquistar o Reino de Galicia. Consecuencia desta xuntanza foi a correspondencia e intercambio dunha constante información entre ambos exércitos.

Certificado orixinal, e Copia de tradución ao idioma español, do documento honorífico, do Comandante da Fragata de S. M. Británica Lively á favor de S.E. o Conde de Maceda, na gloriosa causa de S. M. o Señor D. Fernando VII, e Reconquista do Reino de Galicia. Maio 19 de 1809.

Tradución dun Certificado en Inglés entregado á S. E. o Conde de Maceda polo honorable Jorge Mª Kinley Comandante da Fragata de S. M. B. Lively, estando fondeada no Porto de Vigo desde a reconquista de dita Praza[3], e seus Castelos, polas armas de S. M. o Señor D. Fernando VII, e é do tenor seguinte:

Fragata S.M. Británica Lively fronte a Ons

No primeiro día de Marzo de 1809 veu á bordo da Fragata de S. M. B. Lively baixo meu mando na Illa de Ons; a súa Excelencia o Señor Don Juan Josef Caamaño, Conde de Maceda cos planos de operacións para a dirección dos Patriotas Galegos, os que, en varios lugares, alzaran as armas contra a opresión dos franceses, que posuían as principais Cidades e Fortalezas do Reino, e foi S. E. o Sr. Conde de Maceda a Primeira Persoa que me deu as mellores informacións de todo o Estado dos Pobos, de maneira que foi tan celoso na causa de Fernando VII, que foi o móbil de liberar o seu País del xugo do vil usurpador Bonaparte; que inmediatamente mandei pregos para meu Goberno, e tiven a honra de continuar a corresponderme desde entón coa S. E.; do cal resultou que a causa Patriótica foi en aumento: estou tamén certo por meu propio coñecemento que nin fatiga de corpo, nin de espírito foi omitida en moitas críticas, e perigosas situacións que rodearon á S. E. na causa gloriosa.= Dado da miña man e selo a bordo da Fragata de S. M. B. Lively.= Vigo 19 de Maio de 1809.= Jorge M^e Kinley.

---

[1] Juan José Caamaño Pardo (Ferrol 1761-Madrid 1819). Membro da Xunta de Defensa do chamado “Reyno de Galicia”. Defensor destacado das ideas e institucións do Antigo Réxime. Belixerante contra as tropas francesas, contra os “afrancesados” e contra os liberais...

[2] Este mesmo barco, na compañía doutros tres, atacaron o 5 de outubro de 1804 a unha pequena escuadra de catro embarcacións españolas que viñan cargadas de ouro e prata de terras americanas. Curiosamente por esas datas as mariñas inglesa e española non estaban en guerra. Consecuencia deste ataque afundiuse unha fragata española (Mercedes) fronte ao Cabo de Stª María (Portugal) e as outras tres foron apresadas.

[3] 28 de marzo de 1809 día en que derrotados os franceses abandonan pola Porta de Gamboa a cidade de Vigo.

Beluso: As forzas da natureza asáñanse coas campás da igrexa

Curiosamente o mal tempo cebouse, en distintos momentos da historia dos últimos 150 anos, coa igrexa de Beluso e máis concretamente coas campás.

O primeiro desastre que nos chega[1] ten como data o ano 1803 no que por mor da desfeita dunha tempestade (ciclón) tense que  repoñer a vidreira da igrexa da capela maior.

Case que trinta anos despois, no 1831, volve a haber danos na igrexa. Esta vez na campá maior.

Os veciños e cura ecónomo de Beluso escriben ao arcebispado para solicitar axuda para refundir a campá estragada.

Posteriormente o Secretario da Cámara do Arcebispado de Santiago escribe ao cura párroco de Bueu pedíndolle un informe dos danos e prioridade das necesidades da parroquia veciña. Este lle resposta cunha carta na que confirma as necesidades da parroquia de Beluso:

“S. refundir unha Campá

En data 25 de maio próximo pasado informei a V. S. o que sigue =

En contestación ao oficio de V.S. data 1^os do que rexe, por o que de Orde do E. el Arcebispo meu señor se me prevén, diga se é certo o que expresa o cura ecónomo e veciños de Stª Mª de Beluso de haberse roto e posto inservible a Campá Maior quedando soamente unha pequena que non se oe en toda a parroquia e que ditos veciños pola escaseza dos tempos non teñen con que costear a fundición doutra campá capaz: Debo manifestar ao V. S. que todo canto ditos veciños representan é a pura verdade e que case todo, ou a maior parte a lo menos están bastante miserables, sen ter quen lles socorra nas súas necesidades por non ter cura párroco e estar vacante aquela parroquia fai moi cerca de catro anos. Tamén é certo haber cobrado da Conta  vacante os 3.433 rr^s por as cales razóns me parece ser xusta a súa pretensión; só sei de que a campá sexa do mesmo peso que a que está inservible […] É verdade que o retablo do Altar Maior áchase un pouco vello sen embargo de que me parece aínda subsiste decente por algún tempo; ademais de que a metade da herdanza do defunto cura, despois de que de toda ela se paguen os danos ao vindeiro, que deben ser poucos, deixouna para dita Fábrica, e con seu impt^e (importe) sempre que fora necesario, se poida reparar o referido retablo.

É Todo o que podo informar….

19 de xuño 1831

Andrés Pérez Lapido

  Pasados pouco máis de 50 anos, concretamente o 15 de decembro do ano 1886, un ciclón tira o campanario, teito e tribuna da igrexa. Racha a campá, esta vez a menor, e dous confesionarios. Dana parcialmente as paredes laterais e o arco toral (no presbiterio). A reparación ascende a 2.741 pesetas (cantidade moi elevada para a época).

E o azar volveu a asañarse coa parroquial de Beluso. Foi no 1926 cando un raio estragou a campá e parte da fachada.

---

[1] Da man de Carlos Vázquez Marinelli na súa “Guía didáctica da arte no Morrazo”

Bueu: Arrestados parentes de desertores

Na primeira metade do século XIX publicouse un Real Decreto pola cal os irmáns, pais ou parentes dos desertores tiñan que presentarse a cubrir a praza deixada por este ao desertar e se non o facían ao cabo de certo tempo serían arrestados.

E a raíz disto atopámonos que no ano 1839 hai unha reclamación ao Xefe Político da Deputación para que non se cumpra esta Norma na persoa dun mozo de Bueu, chamado Eusebio Cerviño, que se lle quere obrigar a pasar o servizo como soldado de terra, en recrutamento dun primo seu desertor.

A reclamación invoca unha serie de circunstancias que terían que anular dita orde:

-             Que el non vivía nin co seu primo nin co seu irmán que por certo desertou tamén!

-         Que el xa está como Matriculado da Armada e non de “Terra” como si o serían outros primos destes desertores: Que serían “moi aptos para o servizo [no Exército de Terra] e  con bens suficientes de máis de dez mil rr^s para comprar un home pola súa conta (para que fixese a ‘mili’ por el) segundo manifesta a irmá de dito matriculado”

Texto da reclamación:

O Sr. Comandante Militar do Terzo Naval e Provincia de Vigo, con data 1º do actual, di a esta Deputación o sig^te:

“Eusebio Cerbiño, matriculado polo Porto de Bueu, representoume, que habéndolle tocado a sorte de soldado a un primo seu que desertou, se lle obriga a pasar ao servizo no seu recrutamento; sen embargo de que eu conceptúo de que esta disposición terá sido sen dúbida ignorando a circunstancia de Matriculado que concorre no interesado e que se lle deixaría en plena liberdade logo que eu fixese presente a Vd. a equivocación padecida, crin conveniente oír no particular o parecer do Sr. Auditor de Marina desta Provª, quen con data de onte exponme o seguinte =

Sr. Comandante =  Non existe nin se me comunicou Rl. Orde algunha que preveña se obrigue aos matriculados a servir polos terrestres, e so oín que o Sr. Xefe Político e Intend^te previra por medio do Boletín oficial, que os irmáns, Pais e parentes dos desertores se presentasen a cubrir a súa praza, e que non facéndoo dentro de certo tempo se lles arrestase. En tal estado, o arresto dun matriculado por un primo desertor q^e vivía fora da súa compañía e un irmán tamén. Reclamado que parece que xa descrito desertou tamén, non o conceptúo xusto, pero como se invoca unha R^l Orde que non teño á vista, será moi conveniente se reclame este matriculado por Vd. do Sr. Xefe Político como Presid^te da Exma. Deputación, o que se sirva transmitir copia da R^l Orde na que se fundamentou o arresto de este matriculado, pois tendo o desertor primos terrestres moi aptos para o servizo e con bens suficientes de máis de dez mil rr^s para comprar un home pola súa conta segundo manifesta a irmá de dito matriculado, non parece xusto se defraude á matrícula dun individuo facéndose aínda dubidosa a R^l Orde que sirve de fundamento, que a ser certa parece non se demoraría a circulación polo ramo p^a evitar reclamacións; máis Vd, sen embargo resolverá o máis xusto = e  de conformidade co seu ditame, o poño en coñecemento de Vd, esperando se servirá deixar expedita a persoa de Eusebio Cerbiño, polas razóns expresadas, tendo a ben comunicarme a súa resolución aos fins que poidan convir.”

E de acordo da Corporación o traslado a V. a fin de que informe ese Concello manifestando si o matriculado de que se fai mérito no inserto oficio é dos que se achan inscritos antes do trinta de xuño do ano próximo pasado, cuxo informe evacuará á maior brevidade.

Deus que a V. n^s. a^s,

Pontev^a 6 de Maio de 1839

O DG

Claudio González

Pet Ds

Lorenzo Besada

Sr. Presid^te y Ayuntam^to de Bueu

República Cataluña, só un rumor chegou a Bueu

A pesar da alta temperatura na que está hoxe en día a política en España co tema catalán, e sen a máis mínima intención de interferir con ningún tipo de discurso, vou plasmar nesta entrada un telegrama que hai moito tempo había fotocopiado e que a casualidade fixo que me volvera a tropezar con el e cunha pequena nota que lle axuntara. Polo que paso a transcribilos pois penso que pode ser unha información interesante ou, cando menos, curiosa:

O 15 de abril de 1931, día seguinte da proclamación da Segunda República Española, os gobernadores civís tiveron moito traballo en comunicar ao través do telégrafo esta nova a todas as alcaldías[1]. Á súa vez entre as noticias corrían rumores de todas cores e intencións acordes coas alporizadas loitas políticas e ideolóxicas que na España se estaban a vivir por esas datas.  

Unha destas azueiras ou rumores que o Ministro da Gobernación, ao través dos gobernadores provinciais, quería desmentir era o da suposta constitución da “República de Cataluña”. E o fixo ese día que nos estamos a referir, o mércores 15 de abril de 1931, nos seguintes termos como reza no telegrama recibido polo alcalde en funcións de Bueu, Ramón Domínguez Ferradás:

“Para a súa satisfacción e do público xeral transmito a V. o seguinte telegrama recibido do Ministro Gobernación e que debe V. facer público en canto o reciba.

Son absolutamente falsos rumores que se espallaron acerca proclamación República Cataluña con sentimento hostilidade, nin sequera de morneza para o resto das rexións e a totalidade do Estado, polo contrario, o presidente goberno república celebrou co Sr. Macía e personaxes significados de igual tendencia cordialísimas e efusivas e conmovedoras conferencias nas que valorou ao par que unha mutua confianza para satisfacción das aspiracións de Cataluña e Grandeza España os máis nobres e elevados sentimentos. Segundo comunicaron as mesmas persoas proclamárase a República [Española] entre o entusiasmo do pobo que daba as súas vivas frenéticas á nova forma Estado, a Cataluña e a España.”

---

[1] No Arquivo Municipal hai constancia destes telegramas e do que se transcribirá aquí.